Mój były mąż, z którym rozwiodłam się 10 lat temu, zmarł w tym roku. Owocem tego małżeństwa jest syn, który stał się spadkobiercą. Niestety obawiam się, że spadek może być obciążony długiem przekraczającym jego wartość. Mój syn jest uczniem i nie posiada żadnych dochodów. Jaka jest właściwa forma na to, żeby nie przyjmować spadku? Czy potrzebne jest sądowe orzeczenie, czy może wystarczy zrobić to notarialnie? Czy mogę się skutecznie pozbyć tego problemu?

Czytelniczka z Będzina

Ekspert radzi

Oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku jest jednym z kluczowych elementów postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Ma ono szczególne znaczenie, gdy spadek obciążony jest długami spadkowymi, które przewyższają jego wartość. Pani syn ma kilka możliwości postępowania w tej sytuacji:

- Złożenie oświadczenia o prostym przyjęciu spadku,

- Złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza,

- Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku,

- Niezłożenia żadnego oświadczenia.

Każda z tych czynności rodzi odpowiednie konsekwencje prawne. W przypadku prostego przyjęcia spadku dochodzi do sytuacji, w której spadkobierca odpowiada za długi spadkowe bez ograniczeń, czyli wartość długów pochodzących ze spadku może być znacznie wyższa niż wartość spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, wiąże się z kolei z ograniczoną odpowiedzialnością za długi spadkowe. Granicą jest tu wysokość stanu czynnego spadku, który określono w spisie inwentarza. Odrzucenie spadku skutkuje tym, że spadkobierca odrzucający spadek jest traktowany tak, jakby nie dożył do dnia otwarcia spadku. Nie można również zrzec się spadku na rzecz określonej osoby.

Odrzucenie spadku obwarowane jest odpowiednim terminem, który wynosi 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się przez spadkobiercę o tytule swojego powołania do spadku. Jeśli oświadczenie nie zostanie złożone w jego trakcie, spadek zostaje przyjęty tak, jakby miało to miejsce w przypadku prostego przyjęcia spadku.

Tego typu oświadczenie powinno zawierać niniejsze informacje:

- imię i nazwisko spadkodawcy, datę oraz miejsce jego śmierci, a także miejsce jego
ostatniego zamieszkania;

- tytuł powołania do spadku;

- treść złożonego oświadczenia.

- spis osób należących do kręgu osób będących spadkobiercami ustawowymi, o których istnieniu wie spadkobierca.

Jeśli chodzi o formę złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, to można postąpić na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest złożenie oświadczenia w sądzie w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania bądź pobytu osoby składającej oświadczenie. Możliwe jest również złożenie wspomnianego oświadczenia przed notariuszem. Właśnie w przypadku złożenia oświadczenia przed sądem rejonowym oraz przed notariuszem, dokumenty przesyłane są do sądu spadku. Oświadczenie może zostać złożone w formie pisemnej z podpisami urzędowo poświadczonymi lub też ustnie (w tej sytuacji sporządzany jest dodatkowo protokół). Koszty związane ze złożeniem takiego oświadczenia wynoszą:

- w przypadku  oświadczenia o odrzuceniu spadku złożonego do sądu trzeba zapłacić 50 zł ( plus opłata za urzędowe poświadczenie podpisu u notariusza),

- w przypadku złożenia oświadczenia u notariusza  maksymalna taksa wynosi 50 zł.

Agnieszka Rupniewska, prawnik

P.S. Czekam na kolejne pytania nurtujące czytelników Wiadomości Zagłębia.