Informujemy, że na tej stronie stosujemy pliki cookies (tzw. ciasteczka). Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.
Jeśli chcą Państwo zmienić tę opcję, należy zmienić ustawienia przeglądarki dotyczące przechowywania i uzyskiwania dostępu do plików cookies w Państwa komputerze. Rozumiem komunikat.

Kliknij tu aby zamknąć powiadomienie.

Radzimy - pomagamy

dodane 15.01.2014

Różnice między zaliczką a zadatkiem

W większości przypadków, kiedy podpisujemy umowę przedwstępną lub też zlecamy wykonanie danej usługi, skutkuje to koniecznością zapłaty zaliczki lub zadatku. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy, że pojęcia te, mimo iż zbliżone, nie są jednoznaczne, a ich określenie w umowie jest istotne ze względu na różne skutki jakie wywołują.


Zarówno zaliczka jak i zadatek to dodatkowe zastrzeżenia umowne, które mogą być zastosowane, jeśli strony umowy tak postanowią. To, które zastrzeżenie wybierzemy, właściwie nie ma znaczenia dopóki zlecona w umowie przedwstępnej usługa przebiega zgodnie z założeniami, gdy strony wspólnie rozwiązały umowę lub jeśli niewykonanie umowy jest skutkiem okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony. Komplikacje zaczynają się, gdy jedna ze stron chce odstąpić od umowy.


Rolą zadatku polegającego na wręczeniu pieniędzy lub rzeczy jest wzmocnienie zobowiązania będącego przedmiotem umowy. Podstawą zastosowania zadatku jest art. 394 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Przepis ten ma duży wpływ na zawieranie umów z przedsiębiorcami, a jednocześnie jest powodem, dla którego zadatek nie jest tak popularny jak zaliczka.


Przykład: Zawieramy z przedsiębiorcą umowę o dzieło, w której przewidujemy wydanie przedmiotu umowy do określonego terminu i zastrzegamy zadatek. Jeżeli przedsiębiorca nie dotrzyma terminu, możemy odstąpić od umowy i żądać zwrotu podwójnej wysokości zadatku. Jednak jeśli w umowie zostałaby zastrzeżona wpłata zaliczki, nie będzie możliwe natychmiastowe odstąpienie od umowy. W takiej sytuacji, w przypadku opóźnienia przedsiębiorcy w realizacji umowy, w pierwszej kolejności będziemy musieli wyznaczyć mu dodatkowy termin na wykonanie umowy. Jeśli w nowym terminie umowa dalej nie zostanie zrealizowana, dopiero wtedy możliwe jest odstąpienie od umowy.


Powyższy przykład wskazuje już pewne zasady, jakie obowiązują w przypadku zastosowania w umowie zaliczki. Wyznaczenie dodatkowego terminu przed odstąpieniem od umowy wynika z ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego, dotyczących umów wzajemnych, czyli takich, w których strony zobowiązują się w określony sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Jest to związane z tym, że zaliczka nie jest uregulowana wprost w przepisach, a skutki jej zastrzeżenia w umowie należy wyprowadzać właśnie z przepisów o umowach wzajemnych. Oczywiście odstąpienie od umowy w razie zwłoki, bez wyznaczania dodatkowego terminu, będzie możliwe, jeśli takie uprawnienie znalazło się w sporządzonej przez strony umowie.


Kolejne różnice dotyczą sposobu rozliczania zaliczki i zadatku. W przypadku odstąpienia od umowy, w której zastrzeżona była zaliczka, nie ma możliwości domagania się zwrotu podwójnej jej wysokości. Przepisy wskazują jednak, że strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy. Może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Jeśli więc umowa nie dojdzie do skutku, strony zobowiązane są zwrócić sobie wszystko, co świadczyły, bez żadnych wyjątków.


Pewne różnice mogą pojawić się także w przypadku należytego wykonania zobowiązania. Jak już wcześniej wspomniałem, rolą zadatku jest wzmocnienie zobowiązania będącego przedmiotem umowy, natomiast zaliczka jest wpłatą części ceny, która po wykonaniu zobowiązania zostaje zaliczona na poczet całej należnej kwoty. Jest to istotne o tyle, że przepisy dopuszczają wniesienie zadatku w postaci pieniędzy lub rzeczy. Gdy zadatek zostaje wniesiony w gotówce, strony mogą postanowić, iż w przypadku wykonania umowy jest on traktowany jak zaliczka i zaliczany na poczet całej należnej kwoty. Jeśli natomiast zadatkiem jest rzecz, to musi ona zostać zwrócona, a strona zobowiązana jest do zapłaty określonej w umowie ceny.


Warto więc pamiętać, że przy podpisywaniu umowy istotne jest stosowane w niej nazewnictwo dotyczące kwoty wpłacanej drugiej stronie, a także dokładne określenie dodatkowych uprawnień, jakie możemy zawrzeć w umowie w ramach obowiązujących przepisów. Jeśli umowa nie zawiera takich regulacji, przyjmuje się że dokonana wpłata jest zaliczką. Jeśli natomiast jesteśmy pewni, że nie odstąpimy od umowy, warto zamieścić w umowie zapis na temat zadatku.

 

Adrian Nowak, prawnik

 

Wróć Archiwum działu

Alert

 

Jesteś świadkiem ważnego wydarzenia?
Urzędnicza bezmyślność dobrowadza Cię do szału?
Wiesz o czymś, co może zainteresować media?

 

Napisz do "Wiadomości Zagłębia": redakcja@wiadomoscizaglebia.pl

KONKURSY

 

PRACA

 

 

 

 

Adres redakcji:

"Wiadomości Zagłębia"
ul. Kilińskiego 43

41-200 Sosnowiec

e-mail: redakcja@wiadomoscizaglebia.pl